تاریخچه مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق شیراز یادگاری ارزشمند از دل تاریخ، در محله بازار مرغ این شهر خودنمایی می‌کند. این مسجد باشکوه آثاری از هنر و معماری ۱۲ قرن را در خود جای داده است. مسجد جامع عتیق نه تنها قدیمی‌ترین مسجد شیراز است، بلکه به‌عنوان سومین مسجد قدیمی ایران شناخته می‌شود. تاریخ ساخت این بنا به سال ۲۸۱ هجری قمری و دوران حکومت عمرو لیث صفاری بر می‌گردد. با این حال، برخی شواهد نشان‌دهنده این است که مراحل اولیه ساخت آن در دوره خلافت عمر بن عبدالعزیز شکل‌گرفته است. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان از آن دارد که این مسجد بر روی بقایای یک عبادتگاه قدیمی‌تر، احتمالاً یک آتشکده، بنا شده است. در طول قرن‌ها، مسجد جامع عتیق شیراز بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و بخش‌های مختلفی به آن اضافه کرده‌اند. مرمت‌های اساسی در دوره اتابکان، آل اینجو، تیموریان، صفویان و قاجاریه انجام شده و هر دوره ردپای هنر خود را در بنا باقی گذاشته است. اگر علاقه‌مند به سفر به شیراز و بازدید از مسجد جامع عتیق هستید، خرید بلیط ارزان هواپیما بهترین گزینه برای شما است.

معماری مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق شیراز شش ورودی دارد که فضای وسیعی را ایجاد می‌کند. مهم‌ترین ورودی، درب دوازده‌امامی در ضلع شمالی است که با کاشی‌کاری‌های زیبا و نام دوازده امام (ع) تزیین شده است. صحن مرکزی مسجد با سه حوض کوچک، حس آرامش و معنویت خاصی را به بازدیدکنندگان القا می‌نماید. آب‌نماها با انعکاس تصویر مسجد، زیبایی زیادی به فضا می‌دهند. این مسجد ۳ ایوان دارد. ایوان شمالی به نام «طاق مروارید» شهرت دارد و با مقرنس‌های آجری و کتیبه‌هایی از آیات قرآن تزیین شده است. در ضلع غربی، رواقی وجود دارد که با راهرویی طولانی به ورودی بازار وصل می‌شود. مصالح اصلی به‌کاررفته در ساخت مسجد شامل گچ، سنگ و کاشی هستند که با هنر معماری ایرانی به شکل چشم‌نواز در کنار هم قرار گرفته‌اند. گچ‌بری، مقرنس‌کاری و سنگ‌تراشی‌های ظریف، از جمله هنرهایی هستند که در مسجد عتیق به چشم می‌خورد. برای سفر از تهران به شیراز و بازدید از مسجد تاریخی و دیگر جاذبه‌های شیراز، در قدم اول باید بلیط هواپیما تهران شیراز را تهیه کنید.

مسجد جامع عتیق شیراز کجاست

مسجد جامع عتیق شیراز در ضلع شرقی شاه‌چراغ و نزدیکی امامزاده سید میرمحمد قرار دارد. این موقعیت مکانی، دسترسی آسان به مسجد را برای زائران و گردشگران راحت کرده است. این مسجد از گذشته محل اجتماعات و گردهمایی‌های مردم بوده و در طول تاریخ رویدادهای مذهبی و اجتماعی زیادی را شاهد بوده است.

آدرس دقیق مسجد عتیق شیراز: محله بیات، خیابان حضرتی، خیابان بین‌الحرمین

دسترسی دقیق به مسجد جامع عتیق

برای رسیدن به مسجد عتیق، امکان استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. اگر قصد دارید با مترو به این مکان بروید، در ایستگاه زندیه پیاده شوید و سپس خود را با تاکسی یا اتوبوس به مسجد برسانید. اتوبوس‌های خط خیابان لطفعلی‌خان زند نیز گزینه مناسبی هستند که می‌توانید در بلوار زینبیه یا چهارراه مشیر از اتوبوس پیاده شوید. اما اگر قصد دارید با خودرو شخصی به مسجد عتیق بروید، بهترین مسیر خیابان حضرتی و بین‌الحرمین است. بعد از بازدید از مسجد و تمام جاذبه‌های شهر شیراز، اگر قصد بازگشت به تهران را دارید، پرواز شیراز به تهران بهترین انتخاب است که در طی ۱.۵ ساعت به شهر خود برمی‌گردید.

بناها و بخش‌های مسجد جامع عتیق

مسجد عتیق شیراز با قدمتی دیرینه، مجموعه‌ای از بناها و بخش‌های متنوع را در خود جای داده است. این مسجد، یادگاری از دوره‌های مختلف تاریخی است. در ادامه به معرفی مهم‌ترین بناها و بخش‌های این مسجد می‌پردازیم:

• دارالمصحف (خدایخانه): در میانه حیاط مسجد قرار دارد و در سال ۷۵۲ هجری قمری به دستور شاه اسحاق اینجو ساخته شده است. از این ساختمان برای کتابت قران و نگهداری آن استفاده می‌کردند. کتیبه‌های خط ثلث و معماری خاص، دارالمصحف را به یکی از مهم‌ترین بخش‌های مسجد تبدیل کرده است.
• درب دوازده امام و طاق مروارید: در ضلع شمالی مسجد قرار دارد و با کاشی‌کاری‌های زیبا و مقرنس‌کاری‌های چشم‌نواز تزیین شده است. در بالای درب، کتیبه‌ای از دوره صفوی وجود دارد. طاق مروارید، طاق‌نمای بلندی است که با آجرکاری‌های ظریف و دو گلدسته بزرگ، جلوه‌ای خاص به این بخش از مسجد داده است.
• شبستان‌ها: این مسجد دارای چهار شبستان است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. شبستان اصلی در ضلع غربی قرار دارد و با محراب سنگی زیبا و درب‌های آهنی مشبک، فضایی معنوی ایجاد کرده است. شبستان‌های شمالی و جنوبی نیز با معماری و تزیینات خاص خود زیبایی زیادی به بنا داده‌اند. شبستان شرقی، متاسفانه به‌صورت مخروبه درآمده است.
• محراب‌ها: سه محراب در مسجد جامع عتیق وجود دارد. محراب اصلی در شبستان غربی با کاشی‌کاری‌ها و کتیبه‌های نفیس تزیین شده است. محراب شبستان جنوبی با مقرنس‌کاری‌های زیبا و ستون‌های سنگی مارپیچ، زیبایی خاصی دارد. محراب شبستان شمالی نیز با حکاکی‌های ظریف و نقوش اسلیمی، از آثار هنری دیگر مسجد است.
• دیوار ندبه: در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد و بر روی آن علامت یک سرو با کاشی‌کاری آبی دیده می‌شود. برخی معتقدند که براق در هنگام معراج پیامبر از این محل حرکت کرده است.
• صحن مسجد: با وسعت ۱۶۷۲ متر مربع، فضایی باز و دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. سنگ‌فرش‌های مرمرین و سه سنگاب دوازده ضلعی، از جمله ویژگی‌های این صحن است. سنگاب‌ها درگذشته برای شستن پاها و وضو استفاده می‌شده است.

بهترین زمان بازدید از مسجد جامع عتیق شیراز

شما می‌توانید در ساعات اقامه نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا به‌صورت رایگان از این بنا بازدید کنید و نماز خود را در مکانی معنوی و تاریخی اقامه نمایید.

کلام آخر

مسجد جامع عتیق شیراز با قدمتی بیش از ۱۲ قرن، سومین مسجد کهن ایران است. این بنا، شاهکاری از معماری ادوار مختلف اسلامی را در خود دارد. بخش‌هایی مانند دارالمصحف، درب دوازده امام و طاق مروارید شکوه این هنر را به نمایش می‌گذارند. در سفر به شیراز می‌توانید در ساعات اقامه نماز از مسجد عتیق بازدید کنید و به زیبایی تقاطع تاریخ، معماری و معنویت را در خود جای داده است.